မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ဘဒၵႏၲဝိစိတၱသာရာဘိဝံသ ျဖစ္ေတာ္စဥ္ ေထ႐ုပၸတိၱ♠

မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ဘဒၵႏၲဝိစိတၱသာရာဘိဝံသ ျဖစ္ေတာ္စဥ္ ေထ႐ုပၸတိၱ♠♠♠ ♠♠ ♠♠ ♠♠ ♠♠ ♠♠ ♠♠ ♠♠♠♠ ♠♠ ♠♠ ♠♠ ♠♠♠
အရွင္ေဃာသိတ (ေရနံ႔သာ) ေရးသားပူေဇာ္ပါသည္။
     (မင္းကြန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး သာသနာမွာ တပါးဆုိ ဆုိသေလာက္ အင္မတန္ ရွားပါးလွပါသည္။ ပညာတတ္သေလာက္ မာန္မာန မရိွ၊ အတန္းအစား မခြဲျခား၊ မုိးျမင္ ၾကယ္ျမင္တဲပုတ္ေလးေတြ၊ ဆုိက္ကား လွည္းမ်ားျဖင့္ ဆြမ္းစားပင့္သည္ကို ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ၾကြ၍ခ်ီးျမွင့္သည္။က်ဳပ္တုိ႔ ငယ္ငယ္က အနီးပါးမွာ အတူျပဳစုဖူး၍ ကိုရင္ငယ္ေလးမ်ားနဲ႔ ကေလးငယ္မ်ားကို တန္ဖိုးထားသည္။ တေလးတစား ဆက္ဆံသည္။ ဘြဲ႔ထူးဂုဏ္ထူး နာမည္ထူးမ်ား ျပည့္ႏွက္ေနေသာ္လည္း ဂုိဏ္းဂဏခြဲျခားျခင္းလည္း မရိွ၊ ဂိုဏ္းစြဲ ပုဂၢိဳလ္စြဲလည္းအင္မတန္ ကင္းလွသည့္ ေျဖာင့္မတ္ မွန္ကန္လွသည့္အတြက္ ငယ္စဥ္ကပင္ ေလးစားၾကည္ညို၍ မဆုံးျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ဂိုဏ္းဂဏ ပုဂၢိဳလ္အစြဲ၊ ပစၥည္းဥစၥာ ဂုဏ္ ပကာသနအစြဲ၊စတဲ့ အစြဲကင္းတဲ့ ဆရာေတာ္ျဖစ္၍ သာသနာမွာ ရွာမွ ရွားလွသည္။ ဆရာေတာ္ႀကီး၏ဂုဏ္မ်ားကို သိရိွၿပီး ကုသုိလ္လည္းပြား၊ မုဒိတာလဲပြားႏိုင္ရင္ ထူးျခားတဲ့ စိတ္ျဖစ္ရမည္သာျဖစ္သည္။{ဂမိကဝနဝါသီ အရွင္. မိန္႔ၾကားမႈ})၁။ဖြားျမင္ျခင္း...မင္းကြန္း တိပိဋကဓရ ဆရာေတာ္သည္ မႏၲေလးတိုင္း၊ ျမင္းၿခံၿမိဳ႕နယ္၊ က်ည္းပင္ရြာေန၊ခမည္းေတာ္ သူႀကီးဦးဆံု၊ မယ္ေတာ္ ေဒၚဆင္တို႔မွ (၁၂၇၃)ခုႏွစ္ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း(၁၁) ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔၊ ေန႔လည္(၃) နာရီေက်ာ္တြင္ ဖြားျမင္ေသာ သားရတနာ ျဖစ္ပါသည္။ငယ္နာမည္ ေမာင္ခင္ဟုေခၚ၍ ဇာတာတြင္ ေမာင္ရန္ရွင္း ျဖစ္ပါသည္။၂။သားသမီး သံုးေယာက္...ဦးဆံု+ေဒၚဆင္ တို႔မွ မသံု၊ ေမာင္ခင္၊ ေမာင္ဘသင္ဟု သားသမီး သံုးေယာက္ ဖြားျမင္ခဲ့ရာ၊ဆရာေတာ္ေလာင္းလ်ာ- ေမာင္ခင္မွာ ဒုတိယ သားရတနာ ျဖစ္ပါသည္။၃။ေက်ာင္းအပ္ျခင္း...၁၂၇၅-ခုႏွစ္ ေမာင္ခင္ သံုးႏွစ္သား အရြယ္၌ ခမည္းေတာ္ဦးဆံု ကြယ္လြန္ေသာအခါ မိခင္ေဒၚဆင္သည္ သဲျဖဴဝ အေနာက္ရြာရွိ သူ၏ မိဘအိမ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ပါသည္။ေမာင္ခင္ကမူ က်ည္းပင္ရြာ၌ပင္ အဘိုးျဖစ္သူ ျမန္မာေဆးဆရာႀကီး ဦးခ်ယ္+ေဒၚအံ့တို႔ထံေနရစ္ခဲ့ပါသည္။ ၁၂၇၇-ခုႏွစ္၊ ေမာင္ခင္ (၅)ႏွစ္သားအရြယ္ က်ည္းပင္ရြာေက်ာင္းဆရာေတာ္ဦးသာသနထံ ပညာသင္ရန္ အပ္ႏွံပါသည္။၄။ပထမအႀကိမ္ ရွင္ျပဳေပးျခင္းႏွင့္ အဘိုးက စာသင္ေပးျခင္း...အဘိုးဦးခ်ယ္သည္ ေျမးကေလး ေမာင္ခင္ ညေန ေက်ာင္းျပန္ခ်ိန္တြင္ ေန႔စဥ္ေန႔တိုင္းေက်ာင္းသို႔သြား၍ ထမ္းေဆာင္ ေခၚယူေလ့ရွိပါသည္။ ညစာ စားၿပီးခ်ိန္တြင္ သမီးေလးမေငြေပါႏွင့္ ေျမးကေလးေမာင္ခင္တို႔အား (ကႀကီး ဘယ့္ႏွယ္ ေရးပါ့မယ္)(ကႀကီးေရ က)ဟု တေယာက္တလွည့္ ဆိုေစ ေရးေစ၍ စာသင္ေပးပါသည္။ ၁၂၇၈-ခုႏွစ္ ေမာင္ခင္(၆) ႏွစ္သား အရြယ္တြင္ အဘိုးဦးခ်ယ္က သကၤန္းဝတ္ႏွင့္ ျမင္ခ်င္၍ ေအးမ႑ပ္ျဖင့္ရွင္ျပဳေပးပါသည္။၅။ဘုန္းရွင္ကံရွင္ ေမာင္ခင္...ေမာင္ခင္(၇)ႏွစ္သားအရြယ္ အေဒၚမယံုႏွင့္ ႏြားေက်ာင္း လိုက္သြားပါသည္။ ညေနႏြားမ်ား ေရေသာက္အဆင္း မယံုပိုင္တဲ့ ေရွ႕ဆံုးမွ သန္ေရာင္အမည္ရွိ ႏြားနက္ႀကီးကို စီး၍လာရာ ျမစ္ဆိပ္သို႔ ေရာက္ခါနီး ႏြားနက္ႀကီးေပၚမွ လိမ့္က်ေသာအခါ ႏြားနက္ႀကီးသည္ ေမာင္ခင္အား အျခားႏြားမ်ား မနင္းမိေစရန္ ဝမ္းဗိုက္ေအာက္ တည့္တည့္ထား၍ရပ္ေနပါသည္။ ႏြားမ်ားအားလံုး ရွင္းသြားမွ ႏြားနက္ႀကီးသည္ ေမာင္ခင္အေပၚမွ ခြာကာေရေသာက္ဆင္းသြားပါသည္။၄င္းျဖစ္ရပ္သည္ ဘုန္းရွင္ ကံရွင္ ပါရမီရွင္အား အသက္အႏၲရာယ္ျပဳ၍ မရႏိုင္ဟုညႊန္ျပေနပါသည္။ေနာက္ျဖစ္ရပ္ တခုမွာ ေက်ာင္းေလွကားအနီး ေရွာက္ခ်ိဳပင္ႀကီးအေပၚ၌ တလံုးတည္းက်န္ေနသည့္ ေရွာက္ခ်ိဳသီးႀကီးကို အျခားေက်ာင္းသားမ်ား အပင္ေပၚတက္ခူးသည့္အခါ ဆူးစူး၍ ရေအာင္မခူးႏိုင္ခဲ့၊ ေမာင္ခင္သည္သာ အံ့ၾသစရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ေရွာက္ပင္ေပၚတက္၍ ေရွာက္သီးႀကီးကို ရေအာင္ ခူးခဲ့ပါသည္။၎ျဖစ္ရပ္ကား မည္သူမွ် မလုပ္ႏိုင္ဟု ယူဆၾကရမည့္ တိပိဋကဓရဘြဲ႔ကို ရေအာင္ယူျပျခင္း၊တိပိဋကနိကာယ ေက်ာင္း တုိက္ႀကီးကို တည္ေထာင္ျခင္း၊ သာသနာ့တကၠသိုလ္ႀကီးမ်ားကို တည္ေထာင္ျခင္းတို႔၏ ေရွ႕ေျပးနိမိတ္ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ေနာက္ျဖစ္ရပ္ တခုမွာ ေမာင္ခင္သည္အျခားသူမ်ား စာအံသံ ၾကားသည္ႏွင့္ ၎စာကို ရပါသည္။ ၎ျဖစ္ရပ္ကို ေထာက္႐ႈ၍ဆရာေတာ္ႀကီး၏ ဉာဏ္ေကာင္းပံုကို မွန္းဆ၍ ၾကည့္ႏိုင္ပါသည္။၆။မင္းေက်ာင္းေရာက္ျခင္းႏွင့္ ဒုတိယအႀကိမ္ ရွင္ျပဳျခင္း..၁၂၇၉-ခုႏွစ္၊ ေမာင္ခင္ (၇)ႏွစ္သားအရြယ္၊ ျမင္းၿခံၿမိဳ့၊ မင္းေက်ာင္းတိုက္၊ ရာဟုေဒါင့္ေက်ာင္းမွ အလြန္ေတာ္ေသာ ဆရာေတာ္ ဦးေသာဘိတထံ အေမ့ေမာင္ ဦးႀကီးျဖစ္ေသာ ဦးေကာက္ႏွင့္ မိခင္ေဒၚဆင္တို႔က ဆရာေတာ္ ဦးသာသနႏွင့္ တိုင္ပင္၍အပ္ႏွံၾကပါသည္။ ၁၂၈၂-ခုႏွစ္ ေမာင္ခင္ (၁၀)ႏွစ္သားအရြယ္၊ မိခင္ေဒၚဆင္ကဒုတိယအႀကိမ္ ရွင္ျပဳေပးပါသည္။ ဆရာေတာ္ ဦးေသာဘိတသည္ သာမေဏငယ္အားအလြန္ ဉာဏ္ေကာင္းေသာေၾကာင့္ ရွင္ဝိစိတၱသာရ (ဆန္းၾကယ္ေသာ ဉာဏ္အျမင္အႏွစ္သာရရွိသူ)ဟု ဘြဲ႔အမည္ေပးခဲ့ပါသည္။၇။၁၄-ႏွစ္သားအရြယ္ကပင္ အ႒ကထာ-ဋီကာ ၾကည့္ျခင္း...၁၂၈၅-ခုႏွစ္ (၁၃)ႏွစ္သားအရြယ္ ၄င္းစာျပန္ပြဲ၌ သဒၵါႀကီးရွစ္ေစာင္။ ၁၂၈၆-ခုႏွစ္(၁၄)ႏွစ္သားအရြယ္တြင္ ဆရာေတာ္ဦးေသာဘိတ အစီအမံျဖင့္ စြန္႔လြန္းရြာ အဖြားေဒၚတုတ္ မိသားစုႏွင့္ အေမ့ေမာင္ ဦးေလးအရင္းျဖစ္သူ ဦးျဖဴလြင္+ေဒၚမွိန္ မိသားစုတို႔ လႉဒါန္းေသာ အ႒ကထာ ဋီကာ အႏု မဓု ေယာဇနာ စာအုပ္မ်ားကို (ဒီစာအုပ္ေတြကို ငါ အကုန္တတ္ေအာင္ သင္ရမည္)ဟု ဝမ္းေျမာက္ဝမ္းသာ အႀကိမ္ႀကိမ္ၾကည့္႐ႈခဲ့ပါသည္။(သာသနာ့သမိုင္းတေလွ်ာက္၌ ၁၄ႏွစ္သား အရြယ္ကပင္ အ႒ကထာ ဋီကာ ၾကည့္ရႈႏိုင္သူမွာရွင္ဝိစိတၱသာရသည္သာ ပဌမဦးဆံုး ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။)ရွင္ဝိစိတၱသာရ ၁၄-ႏွစ္သားမွာပင္ ဆရာေတာ္ဦးေသာဘိတ၏ ခိုင္းေစခ်က္အရ ကဗ်ာလကၤာမ်ားႏွင့္ တန္ဆာ ဆင္ထားသည့္ သုဝဏၰသာမ ယပ္ေတာင္တရားကို ေရးသားခဲ့ပါသည္။၈။ကိုယ္က်ိဳး စြန္႔၍ ဆရာသမားအား ျပဳစုျခင္း...၁၂၈၇-ခုႏွစ္ သာမေဏငယ္ (၁၅) ႏွစ္သား အရြယ္ ပထမငယ္တန္း၁၂၈၈-ခုႏွစ္ (၁၆) ႏွစ္သားအရြယ္ ပထမလတ္တန္းတို႔ကို ေအာင္ျမင္၍၁၂၈၉-ခုႏွစ္ (၁၇)ႏွစ္သားအရြယ္ ဆရာေတာ္ဦးေသာဘိတ ကိုယ္တျခမ္းေသ(သြကၡ်ာပါဒ)ေလျဖတ္ေရာဂါျဖစ္သည္ကို ၁၂၈၉မွ ၁၂၉၁-ခုႏွစ္အထိ (၃)ႏွစ္တိုင္တိုင္ စာေမးပြဲမေျဖပဲ မိမိပညာေရးေဘးဖယ္ထားကာ ျပဳစုပါသည္။(စံနမူနာယူထိုက္ေသာ လုပ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။)(၁၄)ႏွစ္သား အရြယ္ကစ၍ ကဗ်ာေရးခဲ့ေသာ ရွင္ဝိစိတၱသာရသည္ ၁၂၉၁ခုႏွစ္ သီတင္းကၽြတ္လဆုတ္ (၁)ရက္ေန႔ ဆရာေတာ္ဦးေသာဘိတ ဘဝနတ္ထံ ပ်ံလြန္ေသာအခါလြယ္လြယ္ကူကူျဖင့္ ဂါထာေတးထပ္ ေကာင္းကင္ႀကိဳး၊ ေလွေလွာ္သံ စေသာ ကဗ်ာမ်ားကို ေရးသားပူေဇာ္ခဲ့ရာ ရွင္ဝိစိတၱသာရ နာမည္ေက်ာ္သြားပါသည္။၉။မင္းကြန္းဓမၼနာဒတိုက္သို႔ ေရာက္ရွိျခင္း...ဆရာေတာ္ဦးေသာဘိတ စ်ာပန ၿပီးသည့္အခါ က်ည္းပင္ရြာဆရာေတာ္ ဦးသာသန၊ျမန္ေအာင္မဂၤလာကၽြန္း ဆရာေတာ္၊ ေမာ္လၿမိဳင္ကၽြန္း ကၽြဲၿခံဝဲေက်ာင္း ဦးေတဇ၊ပုပၸါး လႈိဏ္သာ ဦးေကသရ၊ အုတ္ဖိုၿမိဳ႕မေတာင့္တေက်ာင္း ဦးေတဇဝႏၲ၊ မင္းေက်ာင္းတိုက္ ဦးဣႏၵာေလာက၊ ဆီမီးခံုေခ်ာင္းလည္ ဦးဇယႏၲတို႔ တုိင္ပင္၍ ဦးဣႏၵာေလာကမွ တာဝန္ယူကာ မင္းကြန္း ဓမၼနာဒေရာက္ခါနီး ဦးဣႏၵာေလာက (ကိုရင္ ဒီေလာက္ တိတ္ဆိတ္လွတဲ့ ေတာေတာင္ႀကီးထဲမွာ ေနႏိုင္ပါ့မလား)ဟု ေမးရာ၊ ရွင္ဝိစိတၱသာရက(တပည့္ေတာ္အဖို႔မွာေတာ့ ဒီေနရာကို နတ္မ်ားပို႔ေဆာင္လို႔သာ ေရာက္လာရတယ္လို႔ေအာက္ေမ့ရပါတယ္ဘုရား)ဟု ေလွ်ာက္ထားလိုက္ပါသည္။၁၂၉၁-ခုႏွစ္ ေႏွာင္းတန္ခူးလဆန္း ၁၃-ရက္ေန႔ ညဥ့္၁၀-နာရီ အခ်ိန္ခန္႔ ဓမၼနာဒတိုက္သို႔ ေရာက္ရွိပါသည္။ ေနာက္တေန႔ ေဒၚဓမၼစာရီသည္ ရွင္ဝိစိတၱသာရ၏ဉာဏ္ေကာင္း, ကဗ်ာအေရးေကာင္းေၾကာင္း သတင္းၾကားၿပီးျဖစ္၍၊ လြန္စြာ ဖူးျမင္ခ်င္ ေနေသာေၾကာင့္ လာေရာက္ ဖူးေျမာ္ပါသည္။ေဒၚဓမၼစာရီ... ကိုရင့္ဘြဲ႔ ဘယ္လိုေခၚပါသလဲ။ရွင္ဝိစိတၱသာရ... ကိုရင္ ဝိစိတၱလို ့ေခၚပါတယ္ ဒကာမႀကီး။ေဒၚဓမၼစာရီ... ေၾသာ္ ကိုရင္ ဝိစိတၱဆုိေတာ့ ျမန္မာလို ေမာင္ဆန္းၾကယ္ေပါ့ေနာ္။ရွင္ဝိစိတၱသာရ... (ေမာင္ဆန္းၾကယ္ ေျပာသျဖင့္ အလိုမက်သည့္ အသံျဖင့္)အို... ဒကာမႀကီးကလဲ နာမည္ဆန္းတယ္ ဆိုတိုင္း လူမဆန္းပါဘူး။ေဒၚဓမၼစာရီ... ဟုတ္တာေပ့ါ ကိုရင္၊ ဇာတ္ေတာ္မွာလဲ ေမာင္သက္ရွည္ အမည္ရွိခဲ့သူကအသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ ကြယ္လြန္သြားေၾကာင္း မေငြရွင္ အမည္ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ သူမ်ားေၾကြးမေပးႏိုင္လို႔ အေႏွာင္အဖြဲ႔ခံရေၾကာင္း၊ ေမာင္လမ္း အမည္ရွိတဲ့သူငယ္ မ်က္စိလည္ လမ္းမွားေနေၾကာင္း၊ နာမသိဒိၶဇာတ္ေတာ္ထဲ ေဟာထားပါတယ္ဟုေျပာၿပီး ဇီဝကဥၥ မတံ ဒိတြာ၊ ဓနပါလိဥၥ ဒုဂၢတႎ၊ ပႏၴကဥၥ ဝေန မုဠံ၊ ပါပေကာ ပုနရာဂေတာ-ဂါထာကို ပါဠိဆို၍ အနက္ေပးျပပါသည္။ရွင္ဝိစိတၱသာရ... ဒါယကာမႀကီး အဲဒီဂါထာကို ကိုရင္ ကူးပါရေစ၊ တဆိတ္ေလာက္ ျပန္ၿပီးရြတ္ျပပါဦး။ေဒၚဓမၼစာရီ... ေရးပါ၊ ကိုရင္ေရးပါဟု ေျပာၿပီး ရြတ္ျပပါသည္။ေဒၚဓမၼစာရီ... ကိုရင္က ေမာင္ဆန္းၾကယ္ကို သေဘာမက်ရင္ ဝိဂေတာ စိေတၱာ ဝိစိေတၱာကမၼဓာရည္းသမာသ္ ဝိၿဂိဳဟ္ လုပ္၊ ဝိဂေတာ- ကင္းေသာ၊ စိေတၱာ-ဆန္းၾကယ္ျခင္းသည္၊အတိၳ- ရွိ၏။ ဣတိ- ထို႔ေၾကာင့္။ ဝိစိေတၱာ- ဝိစိတၱမည္၏ ဆိုေတာ့ ကိုရင့္ဘြဲ႔ ေမာင္ေရႊ႐ိုးမွည့္ရင္ေကာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလားဟု ေျပာလိုက္မွ ရွင္ဝိစိတၱ သေဘာက်သြားပါသည္။အေမရင္းကဲ့သို႔ ေအာက္ေမ့သြားပါသည္။ရွင္ဝိစိတၱ မင္းကြန္းသို႔ ဆြမ္းခံၾကြ၍ ဆြမ္း ဆြမ္းဟင္းတို႔ ျပည့္စံုမႈ မရွိခဲ့၊ အတူေန ၁၄-ႏွစ္သား ရွင္ဝဏိၰတမွာမူ ဆြမ္း ဆြမ္းဟင္း အလြန္ရရွိပါသည္။ ရွင္ဝဏိၰတက ကိုရင္ႀကီး ဘုန္းေပး-ဘုန္းေပးဟု ေျပာလ်က္ သူရရွိသည့္ ဆြမ္း ဆြမ္းဟင္းကို ေပးပါသည္။ ၃-လအၾကာရွင္ဝိစိတၱ ဆြမ္း ဆြမ္းဟင္း ျပည့္စံုမႈ မရွိသည္ကို ေဒၚဓမၼစာရီ သိရွိ၍ ကိုရင္ ဆြမ္းမခံပါနဲ႔ေတာ့၊ တပည့္ေတာ္ကပဲ ကပ္ပါမယ္ ဆိုၿပီး ေဒၚဓမၼစာရီ ဘဝေျပာင္းသည္အထိ ဆြမ္းကပ္သြားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေဒၚဓမၼစာရီသည္ မင္းကြန္းတိပိဋကဓရ ဆရာေတာ္၏ ေကၽြးေမေမ ျဖစ္ေတာ့သည္။သစၥဝါဒီဋီကာက်မ္းျပဳ ေဒၚဓမၼစာရီသည္ ပညာေတာ္ရံုသာ မဟုတ္၊ ကိုရင္-ဘယ္ဆရာေတာ္ႀကီးက ဘယ္လိုေနတာ မႀကိဳက္၊ ဘယ္ဆရာေတာ္ႀကီးကျဖင့္ ဘယ္ပံုဝိနည္းေလးစားတယ္ စသျဖင့္ ေျပာ၍ ညႊန္ျပရာ၌လည္း ေတာ္လွသည္။၁၀။ရဟန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ျခင္း...စာခ် အလြန္ေတာ္ေသာ ႏွစ္စဥ္ ဝါတြင္း၌ နိကာယ္ငါးရပ္ ပါဠိေတာ္ႀကီးမ်ားကို ဖတ္ၾကားပူေဇာ္ေသာ၊ သူတပါးအား မည္သည့္အခါမွ် ဆန္႔က်င္ဘက္ ေျပာၾကားေလ့မရွိေသာဆရာေတာ္ ဦးပညာစကၠသည္ ေမာဂၢလႅာန္ ဓမၼပဒ အလကၤာ ဆန္းစေသာ ေန႔ဝါညဝါမ်ားကို ရွင္ဝိစိတၱအား ပို႔ခ်ေပးပါသည္။ ၁၂၉၂-ခုႏွစ္၊ ေႏွာင္းတန္ခူးလဆန္း ၆-ရက္ေန႔ မင္းကြန္းေငြေတာင္ေတာရ ေရြႊက်င္တိုက္ ခ႑သိမ္ေတာ္ႀကီး၌ ဓမၼနာဒဆရာေတာ္ ဦးပညာစကၠကိုဥပဇၥ်ာယ္ျပဳ၍ မႏၲေလးမွ ေရႊေရးေဆာင္ ဆရာေတာ္ဦးၾကယ္၊ မစိုးရိမ္ဆရာေတာ္ ဦးသူရိယစသည့္ ဆရာေတာ္မ်ား ျမင္းၿခံမွ လက္ဦးဆရာေတာ္ ဦးသာသန၊ စစ္ကိုင္းမွ ရန္ေအာင္မဂၤလာဘုရားႀကီး ဆရာေတာ္ ဦးဇာဂရ၊ ဝတ္ခ်က္ သမၼာသတိ ဆရာေတာ္ ဦးလကၡဏ၊မစိုးရိမ္ ေတာရဆရာေတာ္ ဦးေသာမသီရိ စသည့္ ဆရာေတာ္မ်ား၊ မင္းကြန္းမွခ်မ္းသာႀကီးဆရာေတာ္ ဦးဝဏၰစသည့္ အေက်ာ္အေမာ္ ဆရာေတာ္ႀကီးတို႔၏ခ်ီးေျမႇာက္မႈျဖင့္ ရဟန္းအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိပါသည္။ ရဟန္းဒကာမ်ားမွာ ေဒၚဓမၼစာရီအမႉးျပဳသည့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သူေဌးကေတာ္ ေဒၚေဒၚသိန္းတို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။၁၁။ပထမဦးဆံုး ဝဋံသကာဘြဲ႔ႏွင့္ အ႒ကထာျပန္ အေက်ာ္ဘြဲ႔ ရရွိျခင္း...၁၂၉၃-ခုႏွစ္ ဝါမရေသးမီ ပထမႀကီးတန္း၊၁၂၉၄-ခုႏွစ္ ၁-ဝါရ အမ်ိဳးသား ပထမႀကီးတန္း၊၁၂၉၅-ခုႏွစ္ ၂-ဝါရ အစိုးရပထမေက်ာ္တန္းႏွင့္သက်သီဟ စာသင္တန္း၊၁၂၉၆-ခုႏွစ္ ၃-ဝါရ သက်သီဟ စာခ်တန္းတို႔ကို ေအာင္ျမင္ပါသည္။သက်သီဟစာေမးပြဲ စတင္က်င္းပသည့္ ၁၂၆၅-မွ ၁၂၉၆-ခုႏွစ္အထိ၊ ၃၁-ႏွစ္အတြင္းမွာစာသင္တန္းႏွင့္ စာခ်တန္းကို ႏွစ္မျခားပဲ ဆက္တိုက္ ေအာင္ျမင္ေသာပုဂိၢဳလ္ မေပၚေပါက္ခဲ့ဖူးေပ။ အရွင္ဝိစိတၱသာရသည္သာ စာသင္တန္း စာခ်တန္း ႏွစ္မျခားပဲ ပထမဦးဆံုးေအာင္ျမင္ေသာေၾကာင့္ ဝဋံသကာ (ဦးစိုက္ပန္း-ဦးေဆာက္ပန္း) ဟူေသာ ဘြဲ႔ထူးအသစ္တီထြင္၍ အရွင္ဝိစိတၱသာရာဘိဝံသ ပရိယတိၱ သာသနဟိတ ဓမၼာစရိယ ဝဋံသကာ ဟုဆက္ကပ္လႉဒါန္းခဲ့ပါသည္။ ဤသို႔ ထူးခၽြန္စြာ ေအာင္ျမင္သျဖင့္ ရန္ကုန္ပါဠိဆရာ ျမန္မာပညာရွိအသင္းႀကီးမွ အ႒ကထာျပန္အေက်ာ္ ဘြဲ႔တံဆိပ္ႏွင့္ အစိုးရမွ ပထမေက်ာ္ဘြဲ႔ အျခားအသင္းေပါင္းစံုမွ ေရႊတံဆိပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဂ်ဴဗလီေဟာ႐ံုႀကီး၌ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာ ဆက္ကပ္လႉဒါန္းၾကပါသည္။၁၂။ဓမၼနာရဒေက်ာင္းတိုက္ ဆရာေတာ္အျဖစ္ ေရာက္ရွိျခင္းႏွင့္ စာဝါမ်ား အၿမဲမျပတ္ပို႔ခ်ျခင္းဆရာေတာ္ ဦးပညာစကၠသည္ အအိပ္အေန အလြန္နည္းသည္။ ညအခ်ိန္ တရား႐ႈမွတ္ေနသည္က မ်ားသည္။ တပည့္ အရွင္ဝိစိတၱသည္ စႀကၤ ံေက်ာင္းေလးေပၚဆရာေတာ္ဦးပညာစကၠႏွင့္ တေက်ာင္းတည္း အိပ္ရသည္။ စာအံ စာျပန္ၿပီး၍ အရွင္ဝိစိတၱသည္ဆရာေတာ္ သီတင္းသံုးရာ စႀကႍေက်ာင္းသို႔ ၁၀-နာရီ ၁၁-နာရီ အိပ္ရန္လာေသာအခါဆရာေတာ္ဦးပညာစကၠသည္ ေခ်ာင္းတဟန္႔ဟန္႔ျဖင့္ စႀကႍေလွ်ာက္၍ တရား႐ႈလ်က္။အရွင္ဝိစိတၱ တေရးႏိုးေသာအခါ၌လည္း ေခ်ာင္းတဟန္႔ဟန္႔ျဖင့္ စႀကႍေလွ်ာက္၍ တရား႐ႈလ်က္ ေတြ႔ရသည္။ တေန႔ေသာအခါ…ဦးပညာစကၠ-... ၅၃-ႏွစ္ ေရာက္ရင္ ငါေသရမွာပါကြာ။အရွင္ဝိစိတၱ... ဆရာေတာ္ ေဗဒင္တတ္လို႔လားဘုရား၊ ကုိယ္ေသမယ့္ႏွစ္ သိေနတာ၊ဦးပညာစကၠ... ေဗဒင္တတ္လို႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ၅၃-ႏွစ္ထက္ မေနရပါဘူးကြာ။မွန္ေပသည္။ ၁၂၉၉-ခုႏွစ္၊ ေတာ္သလင္းလဆုတ္(၉)ရက္ေန႔ သက္ေတာ္ ၅၃-ခုႏွစ္အရြယ္၌ဓမၼနာဒဆရာေတာ္ ဦးပညာစကၠသည္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။၁၂၉၉-ခုႏွစ္၊ နတ္ေတာ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁-ရက္စေနေန႔၌ ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ အမႉးရွိသည့္ဓမၼနာဒသာသနာျပဳ သံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးမွ သံဃာေတာ္တို႔သည္ ေဒၚဓမၼစာရီႏွင့္ ညိႇႏိႈင္းတိုင္ပင္၍၊ (၇)ဝါသာ ရေသးေသာ အရွင္ဝိစိတၱသာရအား ဓမၼနာဒေက်ာင္းတိုက္ႀကီး၏ဒုတိယေျမာက္ ပဓာနနာယက ဆရာေတာ္အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစတင္၍ ဆရာေတာ္သည္ ေန႔မအား ညမအား စာဝါမ်ား ပို႔ခ်ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ၁၃၀၂-ခုႏွစ္၌ဓမၼာစရိယဘြဲ႔ႏွင့္ သာသနဓဇသီရိပဝရ ဓမၼာစရိယဘြဲ႔တို႔ကို ရရွိခဲ့ပါသည္။၁၃။ဝိသိ႒ဝိနယဓရဘြဲ႔ႏွင့္ မဟာဝိနယေကာဝိဒဘြဲ႔ ရရွိျခင္း...၁၃၁၂-ခုႏွစ္၊ နတ္ေတာ္လျပည့္ေက်ာ္ (၇)ရက္ တတိယအႀကိမ္ တိပိဋကဓရ ေရြးခ်ယ္ေရးစာေမးပြဲ၌ ဝိနည္း၅က်မ္းကို အာဂံုေရာ ေရးေျဖပါ ဂုဏ္ထူးႏွစ္ဆင့္ျဖင့္ ေအာင္ျမင္ေတာ္မူ၍၊ဝိသိ႒ဝိနယဘြဲ႔ႏွင့္ မဟာဝိနယေကာဝိဒဘြဲ႔တို႔ကို ရရွိေတာ္မူခဲ့ပါသည္။၁၄။ဝိသိ႒အာဘိဓမၼိကဘြဲ႔ႏွင့္ မဟာအာဘိဓမၼိက ေကာဝိဒဘြဲ႔ ရရွိျခင္း...၁၃၁၃-ခုႏွစ္၊ စတုတၳအႀကိမ္ တိပိဋကဓရေရြးခ်ယ္ေရးစာေမးပြဲ၌ အဘိဓမၼာေရွ႕ပိုင္း ၅-က်မ္း၊ ၁၃၁၄ခုႏွစ္၊ ပဥၥအႀကိမ္ တိပိဋကဓရေရြးခ်ယ္ေရး စာေမးပြဲ၌ အဘိဓမၼာ ေနာက္ပိုင္း၂-က်မ္းတို႔ကို အာဂံုေရးေျဖ ႏွစ္ေထြလံုး ဂုဏ္ထူးႏွစ္ဆင့္ျဖင့္ ေအာင္ျမင္ေတာ္မူ၍ဝိသိ႒အာဘိဓမၼိကဘြဲ႔ႏွင့္ မဟာအာဘိဓမၼိကေကာဝိဒဘြဲ႔ တို႔ကို ရရွိေတာ္မူခဲ့ပါသည္။၁၅။ပဌမဦးဆံုး တိပိဋကဓရ ေပၚထြန္းျခင္း...သက္ေတာ္(၄၂)ႏွစ္အရြယ္ ၁၃၁၅-ခုႏွစ္၊ ဆ႒မအႀကိမ္ တိပိဋကဓရေရြးခ်ယ္ေရး စာေမးပြဲ၌ဒီဃနိကာယ္ သုတ္သံုးက်မ္းကို အာဂံုေရးေျဖ ႏွစ္ေထြလံုး ဂုဏ္ထူးႏွင့္ခ်ည္း ေအာင္ျမင္ေတာ္မူ၍ ဝိသိ႒ ဒီဃဘာဏကဘြဲ႔၊ မဟာဒီဃနိကာယေကာဝိဒဘြဲ႔၊ ဝိသိ႒တိပိဋကဓရဘြဲ႔၊မဟာတိပိဋကေကာဝိဒဘြဲ႔၊ တိပိဋကဓရဓမၼဘ႑ာဂါရိကဘြဲ႔တို႔ကို ရရွိေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီး စပ္ေရႊသိုက္ လက္ထက္က သမၼတအိမ္ေတာ္၌ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာဘြဲ႔တံဆိပ္ေတာ္ ဆက္ကပ္လႉဒါန္းခဲ့ပါသည္။ ပိဋကတ္.၃ပံုကို ႏႈတ္ငံုေဆာင္ႏိုင္သည့္ ပုဂိၢဳလ္မရွိႏိုင္ မေပၚေပါက္ႏုိင္ဟု အယူရွိေနသည့္ ရဟန္းရွင္လူျပည္သူအားလံုး အရွင္ဝိစိတၱသာရဟူသည့္ ပိဋကတ္သံုးပံု ႏႈတ္ငံုေဆာင္ သာသနာ့အာဇာနည္ ပုဂိၢဳလ္ထူးပုဂိၢဳလ္ျမတ္ ေပၚေပါက္လာျခင္းေၾကာင့္ အထူးတဆန္း တအံ့တၾသျဖစ္ၿပီး တႏိုင္ငံလံုး ခ်ီးက်ဴးပူေဇာ္ပြဲမ်ားက်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ဝိနည္း.၅က်မ္း စာမ်က္ႏွာ- ၂၂၆၀အဘိဓမၼာေရွ ့ပိုင္း ၅က်မ္း စာမ်က္ႏွာ- ၁၃၉၀အဘိဓမၼာေနာက္ပိုင္း ၂က်မ္း စာမ်က္ႏွာ- ၃၅၉၈ဒီဃနိကာယ္ သုတ္သံုးက်မ္း စာမ်က္ႏွာ- ၇၇၉စာမ်က္ႏွာ စုစုေပါင္း- ၈၀၂၇ တို႔ကို အေထာက္မရွိ၊ အမွားမရွိ ႏႈတ္တက္အရ အာဂံုေဆာင္ႏို္င္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ကမာၻ႔စံခ်ိန္ မွတ္တမ္းမ်ား အမည္ရွိ ကမာၻေက်ာ္စာအုပ္ႀကီးထဲ၌ အရွင္ဝိစိတၱသာရအား ကမၻာ့မွတ္ဉာဏ္ အေကာင္းဆံုးပုဂိၢဳလ္ဟုမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ပါသည္။၁၆။သံဂါယနာ အေျဖတာဝန္ေဆာင္ရြက္ျခင္း...သာသနာႏွစ္ ၂၄၉၈-မွ ၂၅၀၀-ျပည့္၊ ေကာဇာႏွစ္ ၁၃၁၆-ခုႏွစ္မွ ၁၃၁၈-ခုႏွစ္ တိုင္ေအာင္သႏိၷပါတငါးႀကိမ္ ျပဳလုပ္သည့္ ဆ႒သံဂါယနာ မဟာဓမၼသဘင္၌ ပါဠိေတာ္ အေျဖဆရာေတာ္အျဖစ္ အစအဆံုး ေဆာင္ရြက္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ယင္းသို႔ေဆာင္ရြက္စဥ္ စာအုပ္မၾကည့္ပဲႏွင့္ အမွားအယြင္းမရွိ စာအုပ္ၾကည့္ၿပီး ဆိ္ုသကဲ့သို႔အလြတ္ ေျဖဆိုသည္ကို ဖူးျမင္ရေသာ ရဟန္းရွင္လူ ပရိသတ္အေပါင္းတို႔မွာ အလြန္႔အလြန္အံ့ၾသမႈ ျဖစ္ခဲ့ၾကရပါသည္။၁၃၁၈-ခုႏွစ္၊ နတ္ေတာ္လဆုတ္ ၉-ရက္ေန႔မွစ၍ ၁၃၂၁-ခုႏွစ္ တေပါင္းလဆန္း ၆-ရက္ေန႔အထိ သႏိၷပါတ ၄-ႀကိမ္ က်င္းပျပဳလုပ္သည့္ အ႒ကထာသံဂါယနာ၌ အေျဖဆရာေတာ္အျဖစ္လည္းေကာင္း ၁၃၂၂-ခုႏွစ္ တန္ဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၃-ရက္ေန႔မွ စ၍ ၁၃၂၃-ခုႏွစ္ တပို႔တြဲလဆန္း ၁၂-ရက္ေန႔အထိ သႏိၷပါတ ၂-ႀကိမ္ က်င္းပျပဳလုပ္သည့္ ဋီကာသံဂါယနာ၌ အေျဖဆရာေတာ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။၁။ ဆ႒သံဂီတိ ဓမၼဝိႆဇၨက (ဆ႒သံဂါယနာ အေျဖဆရာေတာ္)၂။ ဆ႒သံဂီတိကာရက (ဆ႒သံဂါယနာကာရကသံဃာ)၃။ ဆ႒သံဂီတိဘာဏက (ဝိနည္း မဟာဝဂၢပါဠိေတာ္ ဘာဏကသံဃာ)၄။ ဆ႒သံဂီတိဘာရ နိတၱာရဏ (ဆ႒သံဂါယနာဝန္ေဆာင္)၅။ ဆ႒သံဂီတိပါဠိဝိေသာဓက (ဆ႒သံဂါယနာ ဝိနည္းမဟာဝါ မူလပထမသုတ္သင္ျခင္း)၆။ ဆ႒သံဂီတိပါဠိ ပဠိဝိေသာဓက (ဆဌသံဂါယနာပါဠိေတာ္ကို တဖန္ထပ္မံ၍သုတ္သင္ျခင္း)၇။ ဆ႒သံဂီတိ ၾသသာနေသာ ေဓယ်ပတၱပါ႒က (ဆ႒သံဂါယနာ စာမူမ်ားကိုေနာက္ဆံုးသုတ္သင္ျခင္း)၈။ အ႒ကထာ သံဂီတိကာရက (အ႒ကထာသံဂါယနာ ကာရကသံဃာ)၉။ ဋီကာသံဂီတိ ကာရက (ဋီကာသံဂါယနာ ကာရကသံဃာ) ဟူသည့္ သာသနာ့တာဝန္ႀကီး၉-ရပ္တို႔ကို ေဆာင္ရြက္ေတာ္မူခဲ့သည္။ပိဋကတ္.၃.ပံုကို ေနာက္ဆံုး အတည္ျပဳ သုတ္သင္ျခင္းဟူသည့္ ၾသသာနေသာေဓယ်ပတၱပါ႒က တာဝန္ႀကီးကို အျခားအဖြဲ႔ဝင္ သံဃာ ၂၀-ရွိေသာ္လည္း တိပိဋကဓရဆရာေတာ္တပါးတည္းသာ ခက္ခဲပင္ပန္းစြာ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ဆရာေတာ္သည္ ေလာကေရးရာႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ အ႐ႈံးေပးတတ္ေပမယ့္ ဓမၼေရးရာႏွင့္ ပတ္သတ္လာလွ်င္ မည္သည့္အခါမွ အ႐ႈံးမေပး။ ေပဋေကာပေဒသက်မ္းကို သံဂါယနာ မတင္သင့္ေၾကာင္း အခ်က္အလက္မ်ားစြာႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာသို႔ တင္ျပသည့္အခါမေအာင္ျမင္ခဲ့၊ ေပဋေကာပေဒသက်မ္း ပံုႏွိပ္ရာ၌ နိဒါန္းေရးေပးပါရန္ ဆရာေတာ္အားေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထားသည့္အခါ နိဒါန္းေရးေပးပါက ေပဋေကာပေဒသက်မ္းကုိ သံဂါယနာတင္ေရး ေထာက္ခံၿပီးသား ျဖစ္သြားမည္ျဖစ္သည့္အတြက္ လံုးဝ ေရးမေပးခဲ့ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ထင္သည္၊ အျခားက်မ္းမ်ား နိဒါန္းပါသကဲ့သို႔ ေပဋေကာပေဒသက်မ္း၌နိဒါန္း မပါရွိခဲ့။ဤျဖစ္ရပ္ကား သမိုင္း၌ အလြန္႔အလြန္ ရဲရင့္ ျပတ္သားသည့္ ျဖစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။၁၇။မဟာဗုဒၶဝင္က်မ္းႀကီး ေရးသားျပဳစုျခင္း...ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရက ၁၃၁၃.ခုႏွစ္၌ အျပည့္စုံဆံုး မဟာဗုဒၶဝင္က်မ္းႀကီး ေရးသားျပဳစုပါရန္ ေလွ်ာက္ထားသည့္အခါ တိပိဋကဓရစာေမးပြဲ ေျဖေနတုန္းမို႔ မေရးႏိုင္ေၾကာင္းေျပာခဲ့ပါသည္။၁၃၁၆.ခုႏွစ္၌ ေနာက္ထပ္တႀကိမ္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ရာ သံဂါယနာတင္ကိစၥနဲ႔မို႔ မေရးႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာလိုက္ပါသည္။၁၃၁၇.ခုႏွစ္၌ ဗုဒၶသာသနာႏုဂၢဟအဖြဲ႔၏ အကူအညီယူ၍ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက အႀကိမ္ႀကိမ္ေလွ်ာက္ထားမွသာ-၁။ ေစတနာ့ဝန္ထမ္း အျဖစ္ျဖင့္သာ ေဆာင္ရြက္ရလွ်င္လည္းေကာင္း၊၂။ ႐ံုးကိစၥအဝဝ ဘုန္းႀကီးႏွင့္ မပတ္သက္လွ်င္လည္းေကာင္း၊၃။ မိမိတတ္စြမ္းသမွ် စာေပကိစၥတြင္သာ ဦးစီးေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရလွ်င္လည္းေကာင္း ေရးပါမည္ဟု မိန္႔ၾကားသည့္အခါအစိုးရက ၎အခ်က္(၃)ခ်က္ကို သေဘာက် ၾကည္ညိဳလြန္းသျဖင့္ ဆရာေတာ့္ဆႏၵအတိုင္းပါဘုရားဟု ေလွ်ာက္ထားပါသည္။ဆ႒သံဂါယနာကို ရည္ရြယ္လွ်က္ အတြဲ ၆-တြဲ၊ မဂၢင္ရွစ္ပါးကို ရည္ရြယ္လ်က္ အုပ္ေရ ၈-အုပ္၊စာမ်က္ႏွာ ၅၅၁၆-မ်က္ႏွာရွိသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ဗုဒၶသာသန မဟာဗုဒၶဝင္က်မ္းႀကီးကို ေရးသားျပဳစုခဲ့ရာ ၁၃၃၁.ခုႏွစ္ ပဌမဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ ၁၃.ရက္ေန႔ နံနက္ ၁၁-နာရီအခ်ိန္ ၿပီးစီးခဲ့ပါသည္။ဗုဒၶဝင္က်မ္းႀကီး ျပဳစုသည့္ေနရာ သမိုင္းဝင္ျဖစ္ေစရန္ ဦးၿမိဳ့+ေဒၚဆင္တို႔က ဓမၼနာဒတုိက္၌ဗုဒၶဝင္အမည္ရွိ ေက်ာင္းတေက်ာင္း သီးသန္႔ ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းပါသည္။၁၈။ပါဠိေတာ္ေဟာစဥ္ နည္းသစ္ထြင္၍ ေဟာေတာ္မူျခင္း...ပါဠိေတာ္ေဟာစဥ္ နည္းသစ္ထြင္၍ ေဟာသည့္ မဟာဓမၼကထိကႀကီး…ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဒသမ်ိဳးစံုသို႔ လွည္း ေလွ ဆိုက္ကား ထြန္စက္ ယာဥ္ရထား မေရြးပဲ ယာဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ႂကြေရာက္ၿပီး တရားပြဲေပါင္း တေသာင္းခြဲခန္႔ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ယင္းသို႔ေဟာၾကားရာတြင္ ဦးဝိစိတၱေဟာသည့္ နည္းဟု နာမည္ႀကီးလွသည့္ ပါဠိေတာ္ေဟာစဥ္နည္းကို တည္ထြင္ၿပီး ပါဠိဆိုလိုက္၊ အနက္ေပးလိုက္ စကားေျပေျပာလုိက္ျဖင့္ေဟာၾကားခဲ့ပါသည္။ထိုသို႔ေဟာၾကားရင္း အလြန္ေက်းဇူးမ်ားလွသည့္ မႏၲေလးၿမိဳ့၊ မလြန္ဆန္လႉအသင္းႀကီးအတြက္ ဆန္လႉသင္းေထာက္မ်ားကို ဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့ပါသည္။၁၉။ကုိယ္က်ိဳးမၾကည့္ အမ်ားက်ိဳးၾကည့္သည့္ဆရာေတာ္...ဆရာေတာ္သည္ ရရွိသမွ် လာဘ္လာဘတို႔ကို ကိုယ္က်ိဳးအတြက္ မသံုးစြဲပဲ မင္းကြန္း၌တိုက္နယ္ေဆးရံု၊ ေဆးေပးခန္း၊ မူလတန္းေက်ာင္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္း၊ ဓမၼာရံု၊ထန္႔ျမင့္ရြာ မူလတန္းေက်ာင္း။ ျမင္းၿခံၿမိဳ႕ မင္းေက်ာင္းတိုက္၌ ဓမၼပါလ အုဌ္ေက်ာင္းႏွင့္အဘိဓဇ ဓမၼာရံုႀကီး။ ေမြးရပ္ဇာတိ က်ည္းပင္ရြာ၌ အဘိဓဇကန္႔ကူလက္လည့္ေက်ာင္း သိမ္တံတား မူလတန္းေက်ာင္း သဲျဖဴဝရြာ၌ တိပိဋကေက်ာင္းတို႔ကို ေဆာက္လုပ္ လႉဒါန္းခဲ့ပါသည္။၂၀။ေရွးေဟာင္းဘုရားမ်ား ျပဳျပင္ျခင္း...သံဃဒါန ဆြမ္းေလာင္းအသင္းမ်ားတည္ေထာင္ျခင္း...ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူအမ်ား ကုသိုလ္ တိုးပြားရန္ ရည္သန္လွ်က္၊ မိုးမိတ္ေစတီေတာ္၊စက္ေတာ္ရာေစတီေတာ္၊ ဝင္းေတာ္မႉး(ေရႊဘုန္းေတာ္ပြင့္)ေစတီေတာ္၊ မင္းေတဇေစတီေတာ္၊ ထေနာင္းတိုင္ေစတီေတာ္၊ နဂါးပတ္ေတာင္ ေစတီေတာ္စေသာ ေရွးေဟာင္းဘုရား အဆူဆူတို႔ကို ျပဳျပင္ခဲ့ပါသည္။တိ-နိ ေဂါပကအဖြဲ႔မွလည္း ဆရာေတာ္ တိပိဋကဓရဘြဲ႔ရသည့္ (၂၅)ႏွစ္ေျမာက္ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ပိဋကတ္ေစတီေတာ္ ကမၼဝါေစတီေတာ္တို႔ကို တည္ထားခဲ့ပါသည္။ျမင္းၿခံၿမိဳ့ ႏြားထိုးႀကီးၿမိဳ႕၊ ေတာင္သာၿမိဳ႕တို႔၌ သံဃာ့ဒါနဆြမ္းေလာင္းအသင္းမ်ားတည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။၂၁။ပထမဦးဆံုး နိကာယ္ေက်ာင္းတိုက္ႀကီး တည္ေထာင္ျခင္း...၁၃၄၀-ျပည့္ႏွစ္၊ ဝါဆိုလဆန္း(၅)ရက္ေန႔၌ မည္သည့္ပုဂိၢဳလ္မွ တည္ေထာင္ရန္ မစြမ္းႏိုင္သည့္ တိပိဋကနိကာယ ေက်ာင္းတိုက္ႀကီးကို မင္းကြန္းေတာင္ရိုး မိုးမိတ္ကုန္းေျမ၌တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။တိပိဋက=နိကာယ ေက်ာင္းတိုက္ႀကီးကုိ တည္ေထာင္ရျခင္း အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားမွာဓမၼာစရိယ ေအာင္ျမင္ၿပီး အရွင္ျမတ္မ်ား၊ သကၤန္းဆြမ္းေက်ာင္းေဆးပစၥည္း၄ပါး မၿငိဳျငင္ရပဲ နိကာယ္ငါးရပ္ ပိဋကတ္သံုးပံုကို က်က္မွတ္ႏိုင္ရန္ႏွင့္ မိမိကဲ့သို႔ တိပိဋကဓရဘြဲ႔ရရွိေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။၂၂။အဂၢမဟာပ႑ိတ ဘြဲ ့တံဆိပ္ေတာ္ ရရွိျခင္း...၁၃၄၀-ျပည့္ႏွစ္၊ ျပာသိုလဆန္း၇ရက္၊ (၄-၁-၇၉) လြတ္လပ္ေရးေန႔က ဘြဲ႔တံဆိပ္ရရွိေၾကာင္း ေၾကညာ၍၊ ၁၃၄၁-ခုႏွစ္၊ နယုန္လျပည့္ (၉-၆-၇၉)စေနေန႔၊ မဟာသမယေန႔တြင္ ျပည္ထဲေရးႏွင့္ သာသနာေရးဝန္ႀကီးဌာန ဝန္ႀကီးေဟာင္း ဗိုလ္မႉးခ်ဳပ္စိန္လြင္ကဆက္ကပ္လႉဒါန္းပါသည္။၂၃။ႏိုင္ငံေတာ္ သံဃာ့နာယကအဖြဲ႔ ပထမဦးဆံုးေသာ အက်ိဳးေတာ္ေဆာင္ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားအား ႐ို႐ိုေသေသေလးေလးစားစား ခ်ဥ္းကပ္ဆက္ဆံမွႈ သည္းခံမႈ ႏွိမ့္ခ်မႈႀကိဳးႀကိဳးစားစား ေဆာင္ရြက္မႈ စသည္တို႔ေၾကာင့္ ၁၃၄၂-ခုႏွစ္၊ နယုန္လဆန္း ၁၃-ရက္၊(၂၆-၂-၈၀)တနဂၤေႏြေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ကမၻာေအးကုန္းေျမ မဟာပါသာဏလိုဏ္ဂူေတာ္ႀကီး၌ က်င္းပေသာ ဂိုဏ္းေပါင္းစံု ႏိုင္ငံေတာ္ဗဟိုသံဃာ့ဝန္ေဆာင္ ဆရာေတာ္မ်ားအစည္းအေဝးမွ တိပိဋကဓရဆရာေတာ္အား အက်ိဳးေတာ္ေဆာင္အျဖစ္ တညီတညြတ္တည္း ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ၾကပါသည္။၂၄။မႏၱေလးၿမိဳ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ပရိယတိၱသာသနာ့ တကၠသိုလ္ႀကီး ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းျခင္း..၁၃၄၄-ခုႏွစ္။ ေတာ္သလင္းလျပည့္ေက်ာ္ ၁၃ရက္၊ (၁၅-၁၀-၈၂)ေသာၾကာေန႔တြင္ႏိုင္ငံေတာ္သံဃမဟာနာယကအဖြဲ႔မွ တိပိဋကဓရဆရာေတာ္အား ေတာင္းပန္ ေလွ်ာက္ထားခ်က္အရ ဆရာေတာ္အမႉးျပဳ၍ တိပိဋကနိကာယ သာသနာျပဳအဖြဲ႔ႀကီးက မႏၲေလးၿမိဳ႕၌ က်ပ္သိန္းေပါင္းမ်ားစြာ အကုန္အက်ခံ၍ ႏိုင္ငံေတာ္ ပရိယတိၱသာသနာ့တကၠသိုလ္ႀကီးကို ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းပါသည္။၂၅။ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ ပရိယတိၱသာသနာ့တကၠသိုလ္ ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းျခင္း...မႏၲေလးတကၠသိုလ္တည္ေဆာက္၍ အေတာ္အသင့္ၿပီးစီးသည့္အခါ(ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႀကီးမွာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္၍ ရန္ကုန္ ပရိယတိၱသာသနာ့တကၠသိုလ္က အရင္ဖြင့္သင့္သည္)ဟု ဆရာေတာ္ျမင္သျဖင့္ သံဃနာယကအဖြဲ႔က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီးကမၻာေအးကုန္းေျမ၌ ဆရာေတာ္ဦးစီးသည့္ တိ-နိသာသနာျပဳအဖြဲ႔ႀကီးကပင္ က်ပ္သိန္းေပါင္းမ်ားစြာ အကုန္အက်ခံ၍ ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းခဲ့ပါသည္။၂၆။အဘိဓဇမဟာရ႒ဂုရုဘြဲ႔ တံဆိပ္ေတာ္ရရွိျခင္း...၁၃၄၅-ခုႏွစ္၊ ျပာသိုလဆန္း(၂)ရက္ (၄-၁-၈၄)လြတ္လပ္ေရးေန႔က ဘြဲ႔တံဆိပ္ လႉဒါန္းေၾကာင္းေၾကညာ၍၊ ၁၃၄၆-ခုႏွစ္၊ နယုန္လျပည့္ေန႔တြင္ မဟာပါသာဏလိုဏ္ဂူႀကီးအတြင္း၌ ျပည္ထဲေရးႏွင့္ သာသနာေရးဝန္ႀကီးေဟာင္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္မင္းေဂါင္ကဆက္ကပ္လႉဒါန္းပါသည္။၂၇။သက္ေတာ္(၇၅)ခုႏွစ္ျပည့္ စိန္ရတု သဘင္ပူေဇာ္ပြဲႀကီး...၁၃၄၈-ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း ၉-ရက္၊ ၁၀-ရက္၊ ၁၃-ရက္ေန႔မ်ား၌ ဆရာေတာ္သက္ေတာ္(၇၅)ႏွစ္ျပည့္ စိန္ရတုသဘင္ပူေဇာ္ပြဲႀကီးကို ကမၻာေအးမွ မဟာပါသာဏလိုဏ္ဂူႀကီး ပံုသ႑န္ လိုဏ္ဂူႀကီး တည္ေဆာက္၍ ဆ႒သံဃာယနာတင္ဟန္ျဖင့္မင္းကြန္းဓမၼနာဒေက်ာင္းတိုက္၌ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာ ပူေဇာ္ၾကပါသည္။၂၈။ေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းႀကီးသင္တန္းေက်ာင္းႏွင့္ ဇီဝိတဒါန သာသနာ့ အထူးကုေဆးရံုဦးေဆာင္ ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းျခင္း-မႏၲေလးတိုင္း မႏၲေလးၿမိဳ့ႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္း ေရႊဘိုၿမိဳ႕တို႔၌ ေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းႀကီးသင္တန္းေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ဇီဝိတဒါန သာသနာ့ အထူးကုေဆးရံုႀကီးကိုဦးေဆာင္ေဆာက္လုပ္ လႉဒါန္းခဲ့ပါသည္။၂၉။သက္ေတာ္ ၈၀-အရြယ္ထိ စာခ်ျခင္း...၁၃၅၃-ခုႏွစ္၊ ဝါေခါင္လဆန္း (၄)ရက္ ဗုဒၶဟူးေန႔မွစတင္၍ မင္းကြန္းေတာင္႐ိုး မိုးမိတ္ကုန္းေျမ တိပိဋကနိကာယ စာခ်ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး၌ အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ၊ခက္ခဲနက္နဲသည့္ ဓမၼသဂၤဏီမူလဋီကာ ဓမၼသဂၤဏီအႏုဋီကာတို႔ကို တပည့္သံဃာေတာ္မ်ားအား စာခ်ေပးလ်က္ရွိပါသည္။၃၀။ေဆးလႉျခင္းႏွင့္ ေမတၱာတရား ကရုဏာတရား ေစတနာတရား ႀကီးမားျခင္း-ဆရာေတာ္သည္ မင္းကြန္းတိုက္နယ္ေဆးရံု၌ တႏွစ္ေလးႀကိမ္ ေဆးလႉဒါန္းပြဲ ျပဳလုပ္ပါသည္။ ထိုသို႔ျပဳလုပ္တိုင္း သက္ႀကီး ရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားအား ပစၥည္းမ်ိဳးစံု စြန္႔ႀကဲေပးကမ္းေလ့ရွိပါသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားကိုမူ ေန႔စဥ္ မုန္႔ေဝေလ့ရွိပါသည္။၃၁။အလြန္ အလုပ္လုပ္သည့္ဆရာေတာ္...ဆရာေတာ္သည္ အလုပ္ လုပ္ရာ၌ ဝီရိယရွိလွသည္။ ပံုမွန္ ညစဥ္ ၁၀း၁၁-နာရီမွက်ိန္းစက္သည္။ မက်ိန္းစက္မွီ စာကိုသာ ၾကည့္ေနေလ့ရွိသည္။ အလုပ္အေရးႀကီးလာလွ်င္ညဥ့္၂-နာရီအထိ တခါတရံ တညဥ့္လံုး တေရးမွ မက်ိန္းစက္ပဲ အလုပ္ လုပ္ေလ့ရွိသည္။သာသနာ့ခ်ိန္ခြင္ႀကီး ၄-လက္ တရားေတာ္ ျပဳစုစဥ္က ေန႔ဆြမ္း စားၿပီးကတည္းက က်မ္းျပဳရာအခန္းထဲ ဝင္၍ လက္ႏွိပ္စက္ တေခ်ာက္ေခ်ာက္႐ိုက္လွ်က္ က်မ္းျပဳရာ ညေန(၅)နာရီအခ်ိန္ေရာက္မွ အခန္းထဲက ထြက္လာသည္။ထိုအတြင္း ဆီး၊ ဝမ္းသြားျခင္း မျပဳ။ အလြန္ပင္ ဝီရိယႀကီးေသာ ဆရာေတာ္ျဖစ္သည္။၃၂။ကဗ်ာစာဆိုေက်ာ္ ဆရာေတာ္...ဆရာေတာ္သည္ ကဗ်ာအလြန္အေရးေကာင္းသည္။ ကဗ်ာမ်ိဳးစံု ႏိုင္နင္း ကၽြမ္းက်င္သည္။ဆရာေတာ္၏ ကဗ်ာမ်ား၌ စကားလံုး သိပ္သည္း က်စ္လစ္၍ အဓိပၸာယ္ ထင္းခနဲ၊ ထင္းခနဲေပၚလြင္သည့္ ေဝါဟာရမ်ားကိုသာ သံုးထားေလ့ရွိသည္။ေအာက္ေဖာ္ျပပါကဗ်ာမ်ားကို ဖတ္ရွုၾကည့္ျခင္းျဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။(က)၁။ တိပိဋကဓရ ျဖစ္ရတဲ့အာနိသင္၊ ဒီကုိယ္ေတာ္ ဖတ္ဖတ္ေမာေပါ့ကြယ္၊ ေျပာမျပခ်င္။ ကိုယ့္ေက်ာင္းႏွင့္ကုိယ့္ရပ္တြင္၊ ေနခ်င္လွ်က္ မေနရ။ အပူအေအး ယွက္ေထြးကာ ဒဏ္ခံလို႔စုန္အဆန္ ျမန္းရတဲ့ ခရီးမွာကြယ္ ႀကီးတဲ့ဒုကၡ။၂။ မျငင္းသာတဲ့ မဆန္သာ ႏိုင္ငံေတာ္ သာသနာေရးေပမို႔ကြယ္ ေျပးမလြတ္ပါ၊သူတကာ ခ်မ္းသာလို႔ ထင္ျမင္ၾက သို႔ကတဲ့...စိတ္ထဲမွာ သံေဝယူလို႔ကံေမြဟူ ဤအျဖစ္ကိုကြယ္ ႏွစ္လို႔ခံရ။ (ညည္းခ်င္းသျဖန္)(ခ) စကားေထာက္မ်ားေပသည့္၊ စာသားကိုတ့ဲ ျပင္ဆင္ပါ၊စာစီပံုရိုင္းသတဲ့လို႔ မေတြးၾကပါနဲ႔ ဆရာေထရ္ခိုင္းတဲ့ အေရးေၾကာင့္ဗ်ာေရးရတခါ မတတ္တတတ္ က်ဳပ္ခင္မ်ာ အႏုတ္ပါဗ်စာအသြား၊ အမွားေတြ႔လွ်င္ျဖင့္ ၾကားျဖည့္ကာ ျပင္ဆင္ထည့္ပါလို႔တရားေမြ႔သူ ေထရ္ရွင္ကဝိတို႔ရယ္ ႐ႈၾကည့္ေစသား။(၁၄-ႏွစ္သားက ေရးသည့္ သုဝဏၰသာမ ယပ္ေတာင္တရား အဆံုး ေလးဆစ္)(ဂ)ျပည္နိဗၺာန္ ေအာင္ေစညႊန္းပါလို႔၊ ေညာင္ေရသြန္းငယ္တည့္ မဟာစည္၊စကၠဝါ လက္ယာခုိက္ေအာင္ တီးရိုက္ေဆာ္မည္၊ ခါအညီ ရာသီလိုက္ခ်င့္သံုး၊မဟာခ်ိန္ တႏွစ္မွာ တခါႀကိမ္ရ၊ သဒါၶရွိန္ အာ႐ံုထားတယ္၊ နားစိုက္ၾကဦး။(ရဟန္း ၂.ဝါရ ေရးသည့္ စည္ေတာ္သံ)(ဃ)ဘုန္းေထရာေခါင္၊ ေဇယ်ာေအာင္ေျမအတြင္းဆီမွ၊ ေတဇာေမွာင္ ေခၽြခြင္းပါလို႔၊ရံသင္းညီမွ် ဒီလ၊ စံရင္းဆီမွ ခ်ီၾကြ၊ နဒီဧရာေၾကာကိုေလး၊ ေဟာပင့္ခဲ့ၿပီ။(ေလွေလွာ္သံ)(င)ကိုးမ်က္ေရာင္ရွိန္၊ ေဝေဝထိန္လွ်မ္းပါဘိ၊ ေဗြဝတိႏွ္ၾကငွန္းဆီက ျမန္းခုခါေနာ္။ရွဳဘုရာ့ေထရ္ေမာ္ ေထရ္ေမာ္ ပူေဇာ္ပံု ထူးတယ္ေလး၊ ဦးတင္လို႔ေမွ်ာ္၊(တမ္းခ်င္း ေဘာလယ္)(စ)ရုပ္နာမ္ႏွစ္ျဖာ၊ ငါးခႏၶာတို႔၊ ျဖစ္လာတိုင္းပင္။ ကြယ္ခ်ဳပ္ဝင္သည့္၊ဤသခၤါရ၊ သဘာဝကား၊ ဌာနနယ္ခ်ံဳး၊ တနိဂံုးႏွင့္၊ ေခၚထံုးေဝါဟာ၊တၿမိဳ႕ရြာဝယ္၊ မ်က္ႏွာမဲ့လ်ဥ္း၊ တအိမ္တြင္း၌၊ သင္းသီးသန္႔ျခား၊ တကန္းသား၍၊ျဖစ္ပြားေလ့လာ၊ မဟုတ္ပါဘူး၊ ျဗဟၼာလူနတ္၊ ထုတ္ခ်င္းခပ္ေအာင္၊ ဥပါဒ္စလွ်င္၊ဌီသို႔ဝင္၍၊ ဘဂၤကၡဏ၊ မရဏျဖင့္၊ ရြရြလႈပ္လႈပ္ တခ်ဳပ္ခ်ဳပ္လွ်င္၊ နာမ္႐ုပ္ႏွစ္မ်ိဳး၊ျဖစ္တိုင္းညိႇဳးသည္။လမ္းအရိုး...အနိစၥပါတကား။လမ္းအရိုး...ဒုကၡပါတကား။လမ္းအရိုး...အနတၱပါတကား။(ေလးလံုးစပ္ကဗ်ာ)(ဆ)ကၽြန္းေရႊၿမိဳင့္ ေသာင္းေဟတုဆီက၊ ေၾသာင္းေဟတုေဟဟူ၊ေဒါင္းေရႊဥ ေနတဆူငယ္၊ ေဇယ်တူသံရင့္၊ေက်ာင္းေဆာင္ေတာ္ ေဝဇယန္ဝယ္၊ ေနရဗာန္ လမ္းေျဖာင့္ကိုဖြင့္။ပစၥည္းႏွင့္ပစၥယုပၸန္၊ ႏွစ္႐ုပ္နာမ္ ဒြန္ဖြင့္၊ျဖစ္ခ်ဳပ္ဟန္ ညႊန္သျဖင့္သာပ၊ ခုနစ္ဆင့္ေဗာဇၥ်င္။စက္ဘုန္းေရာင္သာ ရႊင္ျမဴးေသာ္ေၾကာင့္၊ၾကာခင္ဘူး ပြင့္မည္ျပင္ဆင္။မစိုးရိမ့္ ဂုဏ္သခင္ကို၊ စံုအလင္ ဆုေျခြသန္႔ပါလို႔ဥေဒတယံ ေမာရဗ်ာဂီ၊ ေဟာဖ်ာ့လာၿပီ၊နိဗၺာန္နန္း မႉးမဲ့ေထရ္ကို၊ ဦးငဲ့ခ်ီ ေငြေဒါင္းဘုရာ့ေလး။(ေတးထပ္)၃၃။သာမေဏငယ္မ်ား၏ ဆရာေတာ္...ဆရာေတာ္သည္ သာမေဏငယ္မ်ားအား သံေယာဇဥ္ႀကီးလွသည္။ သာမေဏငယ္တို႔၏သကၤန္း ခ်ဳပ္ေပးျခင္းအျပင္ ယခင္ကဆိုလွ်င္ ဘိနပ္ ျပတ္ေနေသာ သာမေဏကို ေတြ႔ပါကဘိနပ္ကိုပင္ ကိုယ္တိုင္ ခ်ဳပ္ေပးတတ္သည္။ ဤမွ်အထိ သာသနာ့ အညြန္႔အေညႇာင့္သာမေဏငယ္တို႔ အေပၚ၌ ေမတၱာေစတနာ ထားဘိသည္။၃၄။သည္းခံသည့္ေနရာတြင္ ၂-ေယာက္ မရွိသည့္ဆရာေတာ္...သည္းခံခြင့္လႊတ္ရာ၌ ဆရာေတာ္သည္ ဇြဲႀကီးလွသည္။ တိပိဋကဓရျဖစ္စတြင္ ဆရာေတာ္ႀကီးတပါးက အတိုက္အခံျပဳ ဆန္႔က်င္ဘက္ လုပ္ေနပါသည္။ ဆရာေတာ္သည္ထိုဆရာေတာ္ႀကီးထံ သြား၍ မိမိအား ေမတၱာသက္ဝင္လာေစရန္ သိေသာ္လည္းမသိဟန္ျပဳ၍ စာေမးျခင္း၊ မိမိတြင္ ပစၥည္းေကာင္းေလးေတြ ရွိေနပါက ထိုဆရာေတာ္ႀကီးအား သြားေရာက္ လႉဒါန္းျခင္း ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ ၃-ႏွစ္ တိတိၾကာမွ ထိုဆရာေတာ္ႀကီးက ဆရာေတာ့္အေပၚအတိုက္အခံ ဆန္႔က်င္ဘက္ မလုပ္ေတာ့ပဲ ခင္ခင္မင္မင္ ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ဆက္ဆံေနပါေတာ့သည္။၃၅။မာန္မာန မရွိသည့္ ဆရာေတာ္...ဆ႒သံဂါယနာ တင္စဥ္က အႀကီးအကဲ ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ႀကီး ဝမ္းပ်က္သည့္အခါညအခ်ိန္မေတာ္ျဖစ္၍ အလုပ္အေကၽြး မ်ားမသိ။ဆရာေတာ္သည္ ထိုဆရာေတာ္ႀကီး၏ အညစ္အေၾကးမ်ားကို မရြံမရွာ သုတ္သင္ေပးခဲ့ပါသည္။ထိုဆရာေတာ္ႀကီးက ေၾသာ္... ဦးဝိစိတၱ၊ ဦးဝိစိတၱနဲ႔ နာမည္ႀကီးၿပီး ပညာေတာ္သေလာက္မာန္မာနမရွိပါလား ဟု လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ ေျပာဆိုခဲ့ပါသည္။ထိုအေၾကာင္းကို ေရႊက်င္သံဃာေတာ္မ်ား သိသြားရာ ဆရာေတာ္အေပၚ ပို၍ပို၍ ေမတၱာသက္ဝင္သြားခဲ့ၾကပါသည္။၃၆။ဆရာေတာ္၏ ေက်းဇူးရွင္ႀကီးမ်ား...ဆရာေတာ္ ဤအေျခေနသို႔ ေရာက္ရွိလာျခင္းမွာ က်ည္းပင္ရြာဆရာေတာ္ဦးသာသန၊ျမင္းၿခံမင္းေက်ာင္းတိုက္၊ ရာဟုေဒါင့္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးေသာဘိတ၊ မင္းကြန္းဓမၼနာဒဆရာေတာ္ ဦးပညာစကၠ၊ ခမည္းေတာ္ သူႀကီးဦးဆံု၊ မယ္ေတာ္ေဒၚဆင္ရန္ကုန္အိမ္ႀကီးေခ်ာင္ဆရာႀကီး ေဒၚဓမၼစာရီ၊ အဘိုးျမန္မာေဆးဆရာႀကီး ဦးခ်ယ္၊ရဟန္းဒကာ သူေ႒းႀကီး ဆာ-ဦးသြင္၊ သူေ႒းကေတာ္ ေဒၚေဒၚသိန္း၊ ဓမၼနာဒေက်ာင္းဒကာႀကီး ဦးၿမိဳ႕ ေဒၚဆင္တည္းဟူေသာ ေက်းဇူးရွင္ႀကီးတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။၃၇။ဆရာေတာ္ႏွင့္ ပါရမီျဖည့္ဖက္မ်ား...ဆရာေတာ္၏ သာသနာျပဳ လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား ေအာင္ျမင္ေနျခင္းမွာ ေက်ာင္းဒကာႀကီးဦးဖိုးမွီ+ေဒၚေရႊညြန္႔၊ တိပိဋက နိကာယ သာသနာျပဳအဖြဲ႔ ဥကၠ႒ ဆရာဝန္ႀကီးဦးသာလွ၊မဟာဗႏၶဳလ ဦးဆိုင္+ေဒၚေစာတင္စေသာ ပါရမီျဖည့္ဖက္တို႔၏ ကူညီေထာက္ပံ့မႈေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။၃၈။ၾကည္ညိဳစရာ အျပဳအမူမ်ား...ဆရာေတာ္ႀကီးသည္ ျမန္မာျပည္၌ ရွိသမွ် သာသနာဘြဲ႔ ေပါင္းစံု ရရွိထားေသာ္လည္းမာန္မာန မရွိ ဟိတ္ဟန္ မရွိ။ အသက္ သိကၡာ ဂုဏ္ဝါႀကီးသည့္ မေထရ္ႀကီးမ်ားကိုဂိုဏ္းဂဏ အစြဲမထား ရိုရိုေသေသ ေလးေလးစားစား ဂါရဝျပဳေလ့ ရွိပါသည္။ ရြယ္တူႏွင့္ငယ္သူ ရဟန္းမ်ားကိုလည္း ေလးေလးစားစား ဆက္ဆံေလ့ရွိပါသည္။သာမေဏငယ္မ်ားေတာင္မွပင္ ေမာက္ေမာက္မာမာ မဆက္ဆံ၊ အေရးတယူ အေလးမူ၍ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴ ၿပံဳးၿပံဳးရႊင္ရႊင္ ေျပာဆိုေလ့ရွိပါသည္။ ဒကာ၊ ဒကာမမ်ားကိုလည္း ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး အတန္းအစားမခြဲျခားပဲ ေျပာဆိုဆက္ဆံပါသည္။ သူတပါး စိတ္ဆင္းရဲသြားျခင္းကို အလိုမရွိ။ သူတပါး စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ ေျပာဆို ေနထိုင္ူပဳမူေလ့ရွိပါသည္။ေကာင္းေပ့ညႊန္ေပ့ ဆိုသည့္ ပစၥည္းမ်ားကို သံုးေဆာင္ႏိုင္ပါလ်က္ မသံုးေဆာင္၊ အစားေသာက္ေကာင္းေတြကို စားေသာက္ႏိုင္ပါလွ်က္ မစားေသာက္ ေမတၱာ၊ က႐ုဏာ၊ေစတနာတရားတို႔ကလည္း သာမန္ပုဂိၢဳလ္မ်ား လိုက္မမွီေအာင္ ႀကီးမားလွသည္။ထို႔ေၾကာင့္သာပင္ ဆရာေတာ္အား မင္းႏွင့္ျပည္သူ ရွင္လူရဟန္း အတန္းအစား အားလံုးက ေလးစားၾကည္ညိဳျခင္းကို ခံရေသာ၊ေမတၱာထားျခင္းကို ခံရေသာ၊ ျပည္သူ႔ဆရာေတာ္ႀကီး ျဖစ္ခဲ့ရပါသည္။ဆရာေတာ္၏ သီလသည္ ျဖဴေဖြးေနသည့္ ဝါဂြမ္းကဲ့သို႔ ျဖဴစင္လွပါသည္။ဆရာေတာ္၏သမာဓိသည္ ျမင့္မိုရ္ေတာင္ကဲ့သို႔ တည္တံ့ခိုင္ၿမဲလွပါသည္။ ဆရာေတာ္၏ ပညာသည္ပင္လယ္သမုဒၵရာကဲ့သို႔ က်ယ္ဝန္း နက္ရွိဳင္းလွပါေပ၏။ဆရာေတာ္၏ ေမတၱာသည္ သီတာေရစင္ စမ္းေရယာဥ္ကဲ့သို႔ ေအးျမလွပါေပ၏။ဆရာေတာ္၏ေစတနာသည္ မဟာပထဝီေျမႀကီးကဲ့သို႔ ႀကီးမား က်ယ္ျပန္႔လွပါေပ၏။ဆရာေတာ္၏ ဂုဏ္သတင္းသည္ စႏၵကူးနံ႔သာကဲ့သို႔ ေမႊးတႀကိဳင္ႀကိဳင္ ထံုသင္းလႈိင္လွပါေပ၏။ထို႔ေၾကာင့္သာပင္ ဆရာေတာ္သည္ မင္းႏွင့္ျပည္သူ ရွင္လူအေပါင္းတို႔အား အလင္းေရာင္ကို ေပးတတ္ေသာ ေနမင္းႀကီးတည္း၊ အေအးဓာတ္ကို ေပးတတ္ေသာ လမင္းႀကီးတည္း၊ မင္းႏွင့္ျပည္သူ ရွင္လူအေပါင္းကို ႏွစ္သက္ေစတတ္ေသာပတၱျမားရတနာႀကီးတည္း။၁၃၅၃-ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း(၁၁)ရက္၊ ပတၱျမားရတနာႏွင့္တူေသာ ဆရာေတာ္ႀကီး၏ သက္ေတာ္ (၈၀)ျပည့္ ပတၱျမားရတု ပူေဇာ္ပြဲႀကီး၌ က်န္းက်န္းမာမာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာျဖင့္ သက္ေတာ္ရာေက်ာ္ ရွည္ပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းလိုက္ပါသတည္း။
အရွင္ေဃာသိတ(ေရနံ႔သာ)
ေမဓာ့ယာဥ္ပ်ံ ေမာ္ကြန္းေက်ာင္း၊
တိပိဋကနိကာယ ေက်ာင္းတုိက္
မိုးမိတ္ကုန္းေျမ၊
မင္းကြန္း၁၉၉၁-ခ